De toekomstige hernieuwbare energieopwekking vraagt om meer ruimte. Maar zo doen ook allerlei andere ontwikkelingen dat die spelen in de stad of in het landelijk gebied. De opstapeling van opgaves met een grotere ruimtevraag brengt ook kansen met zich mee om slim om te gaan met functies en deze te combineren. Er ligt hier een palet aan mogelijkheden om functies te combineren; het is een ontwerpopgave. In deze serie nemen we een kijkje op een aantal ideeën. Deze week: infrastructuur en energieopwekking. Want hoe past dat naast elkaar?
Infrastructuur snijd door Nederlandse landschappen en steden. Het kan worden gezien als een moderne ‘laag’ in het landschap. Een netwerk van snel- en spoorwegen brengt men van het ene naar het volgende knooppunt. Maar naast dit vooral functionele karakter, is dit ook het gezicht van een omgeving waar veel mensen hun dagelijkse routine in doorbrengen. Het is deze plek, vlakbij infrastructuur, die vaak wordt aangewezen als het gaat om het inpassen van zonnepanelen en windturbines. Welke mogelijkheden liggen er hier voor het oprapen?
Fijnstof afvangen
De snelwegen lenen zich voor het opwekken van zonne-energie. De geluidsschermen en -wallen bij een snelweg vangen het geluid, maar kunnen ook de vorm van zonnepanelen aannemen. Of veiligheidsmaatregelen zoals de geleiderails met zonnepanelen. Of een dak van zonnepanelen dat over de snelweg heen is gespannen. Dit laatste ontwerp maakt ook de mogelijkheid bij een (verdiepte) snelweg om de concentratie fijnstof te verlagen. Een ‘slimme’ sproei installatie in de zonnepanelen die koelt het wegdek met water. Door dit natte wegdek wordt de fijnstof van voorbijrijdende auto’s afgevangen.
Altijd vorstvrije fietsroutes
Daarbij kan ook de weg zelf zonne-energie opwekken – het asfalt. Er lopen verschillende onderzoeken naar het opwekken van zonne-energie in asfalt bij wegen zonder zwaar verkeer, zoals bij fietspaden. Deze energie kan ook worden ingezet om fietspaden te verwarmen. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat snelfietsroutes daardoor altijd vorstvrij zijn.
Klimaatadaptieve bermen
Verder omringd infrastructuur zich door loze ruimte van bermen, zoals bij een klaverbladknooppunt. Het zijn deze bermen die een plek kunnen bieden aan energieopwekking. Daarbij kan deze investering ook aansluiten bij de klimaatopgaven. Dit door kansen te grijpen om de biodiversiteit te versterken in de bermen, door CO2 op te vangen door beplanting en water te bergen.
Beleving vanuit ieders oogpunt
De moderne laag infrastructuur kan als ordenend principe fungeren voor bronnen van duurzame energieopwekking. Dit kan op verschillende wijze worden bekeken. Maar wat altijd van belang is dat is de impact die energieopwekking heeft op de relatie tussen de infrastructuur en het aangrenzende landschap. Bijvoorbeeld: het plaatsen van windturbines langs een snelweg benadrukt deze infrastructurele lijn en is nog te zien op een verre afstand. De beleving van de omgeving is een gegeven waar altijd rekening mee gehouden moet worden. Zowel vanuit het oogpunt van de bestuurder in de auto of iemand turend uit de ramen in de trein, als vanuit landschappelijke oogpunt.
Door te ontwerpen aan de combinatie van infrastructuur met hernieuwbare energieopwekking kunnen inspirerende landschappen ontstaan. Een voorbeeld hiervan is een al eerder uitgevoerd ontwerpend onderzoek voor provincie Noord-Holland (in samenwerking met PosadMaxwan, FARICations, van Paridon x de Groot, Bright en Generation.Energy) over de relatie tussen infrastructuur en energie.